Czym jest płyta główna?

Płyta główna (z ang. mainboard, motherboard) to najważniejszy element każdego laptopa, gdyż to na niej znajdują się najważniejsze komponenty każdego komputera osobistego. Jest pewnego rodzaju bazą na której zbudowany jest cały notebook i odpowiada za obsługę i połączenie wszystkich podzespołów.

Urządzenia na płycie głównej?

Ze względu na bardzo małe rozmiary laptopa wiele urządzeń i podzespołów montowanych jest bezpośrednio na płycie głównej. Znajdują się na niej:

• Procesor, który może być umieszczony w gnieździe procesora lub montowany bezpośrednio na laminacie płyty głównej (przylutowany za pomocą kulek).
• Pamięć RAM, zamocowana w bankach pamięci lub przylutowana bezpośrednio do laminatu płyty głównej.
• Karta graficzna, zamontowana bezpośrednio na laminacie płyty głównej (BGA) lub podłączona za pomocą złącza (Karta MXM).
• Mostek lub mostki w zależności od architektury płyty głównej. Mostek jest układem odpowiedzialnym za komunikację urządzeń podłączonych do płyty głównej. Odpowiada także za obsługę zegara czasu rzeczywistego, komunikację z układem KBC i biosem oraz z procesorem. W starszych modelach płyt głównych istniał podział na most południowy i północny.
• Złącza M.2, mSATA, PCIe lub SATA służące do podłączenia urządzeń do przechowywania danych - dysków lub innego rodzaju pamięci masowej, a także złącze mini SATA służące do podłączenia napędu CD/DVD.
• Układ KBC, odpowiedzialny między innymi za uruchomienie laptopa, sterowanie napięciami i kontrolowanie pracy przetwornic, obsługę programu zapisanego w BIOSie, a także obsługę klawiatury.
• BIOS, w którym zapisane są podstawowe informacje na temat urządzeń laptopa, procedura POST oraz ustawienia sprzętu.
• Dodatkowe układy takie jak układ ładowania baterii, układ dźwiękowy, karta sieciowa, czytnik kart.
• Porty USB, AUIDIO, HDMI, VGA, LAN, gniazdo zasilania, a także złącze baterii oraz różnego rodzaju złącza do klawiatury, touchpada, włącznika, głośników, wentylatorów i modułów i itp.

Jak dobrać nową płytę główną?

Nową płytę główną do laptopa najlepiej dobierać za pomocą numeru producenta lub poprzez odszukanie modelu samej płyty – z reguły ta informacja znajduje się pod pamięcią RAM. Płyty można także szukać za pomocą modelu laptopa. W każdym wypadku bardzo ważne jest, aby rozkręcić laptopa i porównać starą płytę z nową. Szczególną uwagę należy zwrócić na złącza, układ portów oraz mocowania układu chłodzenia. Dobrze także sprawdzić model procesora oraz karty graficznej.

Nowa, czy używana?

Jeśli mamy możliwość i cena nie jest zbyt wygórowana to najlepiej zainwestować w nową płytę główną – takie rozwiązanie jest najbezpieczniejsze. Warto zwrócić uwagę, że tak naprawdę płyta nie jest nowa, ale nieużywana, gdyż produkowana była w okresie, gdy powstawał nasz laptop. Nowa płyta główna powinna mieć minimum 6 miesięcy gwarancji. Jeśli decydujemy się na używaną płytę główna to powinniśmy brać pod uwagę jedynie egzemplarze z minimum 3 miesięczną gwarancją. Należy także pamiętać, że płyty posiadające dedykowaną kartę graficzną są znacznie bardziej awaryjne niż płyty bez grafiki, dlatego jeśli mamy taką możliwość to najlepiej ich unikać.

Naprawiać, czy wymieniać?

W większości przypadków naprawa płyty głównej okazuje się znacznie tańszą alternatywą niż kupno nowej lub używanej płyty głównej. Dodatkowym atutem naprawy płyty głównej jest to, że znamy jej wcześniejszą historię – czy była kiedyś zalana oraz jakie elementy były wymieniane. Jeśli jednak posiadamy możliwość zakupu nowej płyty głównej w dobrej cenie i możemy ją kupić od zaufanego dostawcy, wtedy lepiej taką płytę główną wymienić na nową.

Najczęstszymi przyczynami uszkodzenia płyty głównej są:

• uszkodzenie mechaniczne
• zwarcie na płycie głównej
• zalanie i korozja elementów
• przegrzanie
• awaria BIOS

Najczęstsze objawy uszkodzenia płyty głównej w laptopie:

• kwadraty, prostokąty, artefakty wyświetlane na ekranie – bardzo częste przy uszkodzeniu dedykowanej karty graficznej
• komputer nie uruchamia się, jest czarny ekran, świecą tylko diody
• podczas uruchamiania się systemu pokazuje się bluescreen
• laptop wyłącza się pod obciążeniem lub w losowym momencie pracy
• sterowniki nie instalują się prawidłowo
• sprzęt nie reaguje na włącznik
• nie działają niektóre podzespoły
• laptop zawiesza lub restartuje się

Podczas wykonywania usługi wymieniamy uszkodzoną płytę główną na nową lub sprawną używaną. Podczas wykonywania takiej naprawy zalecana jest szczególna ostrożność. Poniżej znajduje się opis wymiany:

1. Odłączenie źródła zasilania oraz wypięcie baterii.
2. Odkręcenie śrub, zdemontowanie obudowy, odłączenie taśm sygnałowych oraz wyciągnięcie płyty głównej.
3. Demontaż podzespołów zamocowanych bezpośrednio na płycie głównej.
4. Czyszczenie podzespołów oraz wnętrza obudowy.
5. Montaż podzespołów do nowej płyty głównej.
6. Czyszczenie układu chłodzenia, naniesienie nowej pasty termoprzewodzącej.
7. Montaż płyty głównej w obudowie, podłączenie taśm sygnałowych.
8. Sprawdzenie poprawności podłączenia podzespołów i stanu części wewnątrz obudowy.
9. Montaż obudowy.

Testy wykonywane po wymianie płyty głównej:

• sprawdzenie reakcji na standardowe przeciążenia
• weryfikacja poprawności montażu podzespołów i elementów obudowy
• testy poprawności wyświetlania obrazu
• sprawdzenie poprawności wykonywania się zdarzeń opisanych na przyciskach funkcyjnych
• testy obciążeniowe
• testy wydajnościowe

Po naprawie przeprowadzane są testy dodatkowe obejmujące sprawdzenie:

• prawidłowego działania klawiatury
• czy płytka dotykowa oraz jej przyciski odpowiadają prawidłowo
• funkcjonowania portów USB
• prawidłowej pracy portu słuchawkowego oraz głośników
• obudowy pod kątem uszkodzeń mechanicznych oraz mocowań zawiasów
• dysku HDD lub dysku SSD
• pamięci operacyjnej RAM
• kondycji baterii i jej stopnia zużycia
• prawidłowej pracy systemu operacyjnego

Czynności dodatkowe:

• dokręcenie i uzupełnienie brakujących śrubek
• dołożenie zgubionych zaślepek
• czyszczenie obudowy z zewnątrz i od wewnątrz
• przygotowanie opisu wykonanych usług